Saturday, March 31, 2012

Lystardagbók í stað matardagbókar


Mörg erum við óánægð með mataræði okkar og viljum breyta því, höfum jafnvel margreynt að breyta því.  Það er einkum tvennt sem óánægja okkar beinist að.  Annars vegar hættir okkur til að borða of mikið, og hins vegar að freistast af mat sem við vitum að gerir okkur ekki gott.
Ef við höfum leitað með þetta vandamál til sérfræðings, höfum við gjarnan verið beðin að halda matardagbók. Við skráum þá niður allt sem við borðum, matartegund og magn, auk máltíðaskipanar.  Í þessu felst sjálfkrafa aðhald, nema við séum þeim mun kærulausari við skráninguna.  Mörg okkar breyta mataræðinu ósjálfrátt til að dagbókin líti betur út.  Við verðum meðvitaðri um mataræði okkar, hvað við borðum, hversu mikið og hversu reglulegar máltíðirnar eru.  Mataræðið fer að taka meira mið af því sem við teljum vera betra eða æskilegra.
Nú heldur enginn matardagbók út í hið óendanlega.  Það kemur að því að við sleppum þessari hækju, en viljum að sjálfsögðu halda í breytinguna sem skráningin olli.  En oftar en ekki rennur sú fróma áætlun út í sandinn.  Vikurnar sem við héldum matardagbókina verða eins konar megrunarkúr eða strangur mataræðiskúr, átak sem tekur enda, og allt fer í sama farið.
Ég mæli frekar með lystardagbók fyrir þá sem vilja ná tökum á mataræðinu. Munurinn á matardagbók og lystardagbók er það hvað við skráum niður, og hvaðan aðhaldið kemur.    
Í lystardagbókina skráum við svengd og seddu við upphaf og lok hverrar máltíðar.  Við getum notað skalann frá 1-10 sem mælistiku, þar sem 1 er glorhungruð, og 10 er kútsödd.  Athyglinni beinum við innávið, hlustum á líkamann, lærum að þekkja merkin sem líkaminn gefur. Eftir örfárra daga skráningu förum við að taka eftir ýmsu sem við áður litum framhjá, t.d. líkamleg óþægindi vegna ofáts í lok flestra máltíða.  Og sum förum við að sjá ákveðið munstur, hvernig þessi líkamlegu óþægindi, auk samviskubits, valda því að við sleppum næstu máltíð, eða látum líða lengri tíma milli máltíða.  Þá er hætt við að við verðum allt of svöng þegar við loksins fáum okkur að borða, og aftur borðum við yfir okkur.  Þetta verður vítahringur.  Að sleppa úr máltíð, eða draga það að fá sér að borða, veldur ofáti og/eða stjórnleysi í næstu máltíð á eftir.  Við borðum þá það sem hendi er næst, það sem er einfalt og fljótlegt að fá sér, í stað þess að velja og útbúa hollan mat, og við getum ekki hamið okkur fyrr en við erum búin að borða allt of mikið. 
Lystardagbókin minnir okkur á að hlusta á líkamann, og þannig veitir hún okkur innra aðhald, aðhald sem kemur innan frá, frá okkar eigin líkama.  Eftir nokkurra vikna skráningu finnum við að það er betra að fá sér að borða þegar við erum hæfilega svöng, og betra að hætta þegar við erum hæfilega södd.  Í upphafi borðum við kannski þrjár máltíðir á dag og förum frá 2 upp í 9 við hverja máltíð, eða frá 3 upp í 8.  Smám saman finnum við að það er betra að borða 5 máltíðir á dag, og fara frá 4 upp í 7 við hverja máltíð.  Þá líður okkur betur í maganum, fáum síður vélindabakflæði og brjóstsviða, og það sem meira er, við höfum betri stjórn á því hvað við veljum okkur til að borða, getum frekar hugsað okkur að búa til mat frá grunni, nennum að skera í salat o.s.frv. 
Það heldur enginn lystardagbók út í hið óendanlega, fremur en matardagbók.  En þar sem aðhaldið kom innan frá, fremur en utanfrá, þá er auðveldara að halda sig við árangur lystardagbókar, en matardagbókar. Sleppum hækjunni í skrefum og minnum okkur á að hlusta á svengd og seddu fyrir máltíð og á meðan á máltíð stendur.  Smám saman kemst það upp í vana að leita innávið.
Í þessum bloggpistli var umræðuefnið svengd og sedda, hvernig lystardagbókin getur hjálpað okkur að stilla matarskömmtunum í hóf, en í næsta bloggpistli mun ég ræða hvernig lystardagbókin getur hjálpað okkur að velja hollari mat.