Þegar ég var að alast upp í Reykjavík á
sjöunda og áttunda áratug síðustu aldar var algengast að borða ýsu og lambakjöt
með kartöflum, skyr með rjóma, súrmjólk með púðursykri, og svo brauð með smjöri
og osti eða harðsoðnum eggjum. Þennan mat borðuðu allflestir Íslendingar í
hverri viku, ef ekki daglega. Með árstíðabundnum tilbrigðum eins og
bláberjaskyri, rabarbaragraut með rjóma, slátri og rófustöppu, var þetta
þokkalega hollur matur, en fábreyttur.
Í dag er fjölbreytnin meiri, en það er líka
meiri munur á mataræði Jóns og Gunnu. Jón gæti til dæmis verið mun meðvitaðri
um heilsuna en Gunna, eða Gunna haft mun hærri tekjur en Jón.
Heilsubúðum og veitingastöðum sem bjóða heilsukost
hefur fjölgað og sömuleiðis líkamsræktarstöðvum. Þangað sækir fólk sem setur
heilsuna í forgang, en mörgum þykir heilsufæði og önnur heilsurækt dýr.
Ég hef undanfarið verið að velta fyrir mér
ódýrum leiðum til að öðlast betri heilsu. Og þær eru margar, þegar grannt er
skoðað.
Kranavatn er ókeypis, og bæði hollt og
dásamlega svalandi og gott.
Það er ókeypis að ganga, og ef við eigum
hjól, þá er ókeypis að hjóla. Þetta er að sjálfsögðu miklu hollara en að sitja
hreyfingarlaus í bíl. Það er líka miklu ódýrara að taka strætó en að kaupa og
reka bíl. Ef við tökum strætó þurfum við að ganga út á stoppistöð, og jafnvel
hlaupa ef við erum sein fyrir, svo við fáum meiri hreyfingu út úr því en að
keyra á einkabíl.
Kort í líkamsræktarstöð kostar heilmikið,
en í staðinn er hægt að skokka, fara í fjallgöngur, hjólatúra eða gera æfingar
heima sem kostar ekki neitt. Til dæmis má setja mjólkurfernur eða bækur í
plastpoka og lyfta, í stað þess að lyfta lóðum í sveittum sal úti í bæ. Svo er
hægt að lyfta eigin líkama á stofugólfinu heima hjá sér með armbeygjum og öðru
slíku.
Það er dýrt að fara í nudd, en það er líka
vel hægt að nudda sig sjálfur heima. Þá setur maður golfbolta eða skopparabolta
inn í nælonsokk, lætur svo boltann síga að aumum vöðvum, í öxlum, baki eða
mjöðmum, og nuddar sér upp við vegg með boltann á milli.
Það er ódýrara að smyrja nesti og taka með
í vinnuna en að fara í mötuneyti eða á kaffihús í hádeginu. Það getur líka
verið hollara, ef valið stendur milli skynsamlega valins nestis annars vegar,
og hins vegar mötuneytis eins og ég hafði aðgang að árum saman, þar sem nánast ekkert
var á boðstólum sem gat með nokkru móti talist hollt.
Í heilsubúðum og í heilsuhornum
stórmarkaðanna fæst eitt og annað sem ekki er svo dýrt í raun. Til dæmis er
hægt að kaupa þurrkaðar baunir af ýmsum gerðum. Baunirnar á flestar að leggja í
bleyti yfir nótt, og við það eykst rúmmál þeirra, jafnvel margfalt. Einn lítill
poki af baunum dugar í margar máltíðir, og þó þurrkaða kryddið sem gott er að
setja útí sé dýrt, þá dugar lítill kryddstaukur í ár eða meira. Þetta er því
ódýr matur, og hollur er hann líka. Baunir eru bæði prótein- og trefjaríkar og
innihalda auk þess ýmis vítamín og steinefni.
Ferskvara er dýr á Íslandi, bæði kjöt,
fiskur, grænmeti og ávextir, það verður að segjast eins og er. En flestir hálf-
og altilbúnir réttir eru dýrari en að kaupa hráefni og elda sjálfur, enda er
maður þá að borga aukalega fyrir eldun, pökkun og jafnvel framreiðslu og
auglýsingar (hráefni er sjaldnast auglýst, en tilbúnir réttir eru auglýstir
grimmt). Í mörgum tilvikum er líka hollara að elda úr fersku hráefni heima.
Sumir sem vita vel að þeir borða óhollan
mat reyna að bæta sér það upp með því að taka fæðubótarefni. Slíkar vörur eru
rándýrar, og gera oft lítið sem ekkert gagn. Það er bæði ódýrara og hollara að
sleppa fæðubótarefnunum en borða í staðinn hollari fæðu.
Geðrækt er þriðja breytan í heilsujöfnunni.
Því meira sem við leitum inn á við í hugleiðslu, og að dýpri merkingu í lífinu,
því minni peningum eyðum við í yfirborðskennda afþreyingu, áfengi, tóbak,
hárlitun, hluti og föt sem gera ekkert til að auka sanna hamingju okkar og
velsæld.
Það eru því margar leiðir til að bæta
heilsuna sem kosta ekki svo mikið. Það sem hindrar okkur flest í að breyta
lífsháttunum er tímaskortur og vani. Það tekur vissulega smástund að leggja
baunir í bleyti að kvöldi, en aðallega þarf að muna eftir því. Það tekur tíma
að sjóða baunirnar daginn eftir, en á meðan þær malla er hægt að koma ýmsu í
verk. Það er vissulega tímafrekara að ganga eða hjóla í vinnuna en að keyra, en
á móti sparast tíminn á líkamsræktarstöðinni, fyrir utan peningana sem fóru í
bensín og líkamsræktarkort.
Breytingar er best að gera í smáum skrefum
og leyfa hverri breytingu að komast upp í vana áður en næsta skref er stigið.
Það sem virtist erfitt og tímafrekt, verður bæði fljótlegt og auðvelt, þegar
það er komið upp í vana.
No comments:
Post a Comment