Miðjarðarhafsmataræði vann sér
virðingarsess í næringarfræðunum fyrir nokkrum áratugum síðan þar sem
endurteknar rannsóknir bentu til þess að það gæti unnið gegn þróun ýmissa
krónískra sjúkdóma. Sérstaða Miðjarðarhafsmataræðisins er hve stór hlutur
ólífuolíu, grænmetis, ávaxta, og fiskjar er í fæðinu.
Undanfarin ár hafa rannsóknir sýnt að
norrænt fæði er ekki síður heilsusamlegt. Það byggir á fæðutegundum sem eru
ræktaðar í svölu loftslagi Norðurlandanna, eða eru afurðir villtra dýra og
plantna á Norðurslóðum.
Sérstaða
Sérstaða norræns mataræðis er fiskur,
villibráð, afurðir grasbíta eða húsdýra í lausagöngu (samanber hreindýr í
Skandinavíu og íslensk lömb), ber, ávextir eins og epli og perur,
rótargrænmeti, kál og kartöflur, sveppir, repjuolía (canola) og korntegundirnar
rúgur, hafrar og bygg.
Sumar þessara fæðutegunda hafa verið á
borðum norrænna manna um aldir en aðrar ekki. Þar til nýlega var bygg aðallega
notað til bruggunar og sem dýrafóður. Nú nýtur það vaxandi vinsælda sem meðlæti
í stað hrísgrjóna, til grautargerðar og sem mjöl í brauð. Repjan var eingöngu
ræktuð sem dýrafóður þar til aðferð var þróuð til að ná olíunni úr fræinu.
Norrænt fæði er trefjaríkara en vestrænt
nútímafæði. Það inniheldur minna salt og meira af ómega-3 fitusýrum sem koma
bæði úr sjávarafurðum og úr repjuolíu.
Trefjar
Trefjarnar koma ekki síst úr heilkorninu. Á
meðan hveiti og hrísgrjón eru yfirleitt úrmöluð svo lítið annað en auðmeltanleg
kolvetni lenda í maga okkar mannanna er ekki hefð fyrir því að úrmala rúg, bygg
og hafra. Kornið er ýmist notað heilt, flatt út eða malað án þess að henda
klíði og kími. Þannig verða ekki bara trefjar heldur líka vítamín, steinefni og
önnur lífvirk efni til staðar í mjölinu og þar af leiðandi í brauðinu, grautnum
og kökunni.
Neysla heilkorns og korntrefja hefur verið
tengd minni hættu á þróun ýmissa krónískra sjúkdóma. Í síðustu viku varði Óla
Kallý Magnúsdóttir doktorsrannsókn sína í næringarfræði við Háskóla Íslands.
Rúgur og hveiti
Þátttakendur rannsóknarinnar voru með væga
efnaskiptavillu og viss hætta á að þeir gætu þróað með sér sykursýki 2.
Helmingur þeirra fékk leiðbeiningar um að fylgja norrænu mataræði í um hálft ár.
Hinn helmingurinn hélt áfram að borða sitt venjubundna fæði.
Með því að mæla efni úr rúgi annars vegar
og hveiti hins vegar í blóði hvers þátttakanda mátti sjá vísbendingu um lægra
fastandi insúlín, betra insúlínnæmi og hagstæðari blóðfitugildi hjá þeim sem
borðuðu mest af rúgi og minnst af hveiti.
Þetta eru áhugaverðar niðurstöður þó það sé
allt of snemmt að fullyrða að rúgur hindri þróun sykursýki. Vonandi verður
þetta rannsakað betur í framtíðinni.
Norrænt fæði hefur ýmsa kosti fyrir
heilsuna. Það byggir á góðu hráefni sem er lítið unnið. Auk þess er
umhverfisvænna að borða mat sem ræktaður er á heimaslóðum því þá þarf ekki að
flytja matinn langar leiðir með tilheyrandi loftmengun.
No comments:
Post a Comment